مديريت جوجه

آماده سازی نامناسب مرغداری جهت جوجه ریزی باعث تولید ضعیف گله میگردد. قبل از وارد شدن جوجه ها برنامه کاملی برای شستشو وضدعفونی کردن مرغداری باید به اجرا گذاشته شود.
درصد تاثیر موارد مختلف آماده سازی در کاهش میزان عوامل بیماریزا عبارتند از:
1- خارج کردن کود و شستشوی سالن و مرغداری             90%
2- استفاده از ضدعفونی کننده ها                               7-6 %
3- گاز دادن                                                       2-1 %
علل عملکرد ضعیف ضدعفونی کننده ها
1- شستشوی نامناسب و ناقص و در نتیجه باقی ماندن مواد آلی مانند کود در مرغداری و سالن ها.
2- انتخاب نامناسب ضدعفونی کننده.
3- عدم تماس کافی ضدعفونی کننده با عوامل بیماریزا.
4- خنثی شدن ضدعفونی کننده با مواد شیمیایی.
5- عدم آگاهی از نحوه استفاده از مواد ضدعفونی کننده ها.
6- وجود پرنده های وحشی در مرغداری.
7- آلودگی مجدد مرغداری توسط ناقلین.

اهداف پرورش در دو هفته اول زندگیBrooding Period  

1-   هدف اصلی، رشد سریع در طی هفته اول است که به تکامل سیستم اسکلتی پرنده منتج میشود. بدین ترتیب جوجه ها باید تا آنجا که امکان دارد خوردن را زودتر شروع کنند.
2-   رسیدن به حداکثر پتانسیل ژنتیکی.
3-   به حداقل رسیدن هزینه ها.
4-   کمک به سلامت جوجه ها.
دو هفته اول زندگی مهمترین دوره زندگی پرنده است چون:
1-   سیستم ایمنی در حال تکامل است و آنتی بادی های مادری در کیسه زرده در حال جذب شدن میباشند
2-   مکانیسم تنظیم دمای بدن پرنده بطور کامل تکامل نیافته است
3-   ضریب تبدیل بسیار مناسب است
4-   بسیاری از واکسن ها در این دوره تجویز میگردند و در واقع حفاظت پرنده در مقابله با بیماریها در این دوره شروع میشود
5-پرندگانی که در این دوره تحت استرس میباشند به حداکثر پتانسیل ژنتیکی خود نمی رسند و اثرات آسیبهای وارد شده در طی این دو هفته ممکن است در انتهای دوره بروزکند.
6- افزایش وزن اولیه برای بهبود عملکرد گله لازم است. باید سعی شود تا گله به وزن مورد نظر برسد. استاندارد اروپا در 7 روزگی 160 گرم است و استاندارد آمریکا در 17 روزگی 680 گرم میباشد.
کنترل جوجه ها
 روز بعد از ورود جوجه ها موارد زیر باید کنترل شوند:
1-  کنترل دمای پاها. این کار را میتوانید با قرار دادن پای پرنده بر روی گردن یا گونه انجام دهید. اگر پاها سرد باشند به این معنی است که سالن قبل از ورود پرنده ها به خوبی گرم نشده است. در این وضعیت میزان برداشت دان توسط جوجه کم می شود و رشد پرنده ها کاهش می یابد. 48 ساعت قبل از ورود جوجه ها به مرغداری سالن ها را باید گرم کنید و به دمای مورد نیاز جوجه ها برسانید.
2-  کنترل چینه دان. چینه دان باید نرم باشد و در 95% از جوجه ها، چینه دان باید پر باشد. اگر چینه دان سفت باشد نشان دهنده آن است که به آب دسترسی نداشته اند و میزان آب باید کنترل شود. اگر چینه دان متسع باشد نشان دهنده آن است که پرنده آب کافی مصرف نموده است ولی دان دریافتی کم است و باید دان را کنترل نمائید.
نکات مهم برای دستیابی به وزن مورد نظر در سن 7 روزگی:
1- مدیریت دان
2- مدیریت آب
3- مدیریت دما
4- کیفیت هوا و تهویه
5- مدیریت نور
مدیریت دان
1- مهمترین علت عدم رسیدن به وزن استاندارد و یکنواختی ضعیف گله در سن 7 روزه گی عدم مصرف دان کافی است.
2- مصرف دان در روزهای اول جهت جذب سریعتر کیسه زرده ضروریست.
3- رشد اندامهای درونی مانند کبد، روده و پانکراس 5-2 برابر سریعتر از رشد بدن است و از طرفی رشد اندامهایی که در سیستم ایمنی موثر می باشند مانند تیموس و طحال در این مرحله بسیار سریع است
4-  بیشترین رشد رودهها در 10-6 روز اول زندگی جوجه ها است و از طرفی ارتفاع پرزهای روده جهت جذب مواد غذایی در 48 ساعت اول بعد از هچ، 200 درصد می باشد. دسترسی سریع و کافی جوجه ها به دان سبب تکامل بهتر سطح هضم و جذب روده، افزایش ترشحات گوارشی روده و بهبود ضریب تبدیل غذایی خواهد شد.
برای رسیدن به این منظور توجه به نکات زیر ضروری است:
1- دانخوریها باید خشک و تمیز باشند.
2- دانخوریهای کمکی به شکل سینی، رول کاغذی و تراف باید در 10-7 روز اول استفاده شوند.
3- دانخوریهای اضافی بین آبخوریها و دانخوریهای اصلی و نزدیک مادر مصنوعی قرار داده شوند.
4- دان کافی برای هر پرنده تامین شود و مهم است که دانخوریها، بخصوص دانخوریهای اضافی خالی نمانند.
5- در 10 روز اول از دان کرامبل استفاده شود.
6- کم بودن تعداد دانخوریها بر میزان مصرف دان، وزن و یکنواختی گله اثر منفی دارد.
7-  فضای دانخوری طوری باشد که همه جوجه ها بتوانند به سهولت به دان دسترسی داشته باشند و اگر دانخوریها پر از جوجه باشد نشان دهنده این است که دانخوری به اندازه کافی موجود نیست.
8- آب و دان را در مقابل منبع حرارتی قرار ندهید. در اینصورت به دلیل گرم شدن آنها، مصرف کاهش می یابد.
9- اگر از رول کاغذ به عنوان دانخوری استفاده میکنید سطح توزیع دان باید حداقل 25% سطح اشغال جوجه ها باشد.
مدیریت آب
1- آب یک ماده غذایی مهم و ضروری است که روی تمام فعالیت های فیزیولوژیک جوجه تاثیر دارد. متناسب با سن پرنده 78-65% وزن جوجه را آب تشکیل می دهد. عواملی همچون درجه آب، رطوبت نسبی، ترکیب جیره و میزان وزن بدن بر روی مقدار آب مصرفی موثر است. کیفیت شیمیایی و میکروبی آب باید مناسب باشد.
2- مقدار آب مصرفی تقریبا 2 برابر مصرف دان است.
3- فشار کم آب ممکن است سبب شود جوجه ها آب کمتری مصرف کنند و زمان بیشتری جهت مصرف آب صرف کنند.
4- با افزایش سن پرنده ها  مقدار آب مصرفی افزایش می یابد و اگر در هر زمان مصرف آب کاهش یابد سلامت گله باید کنترل شود.
5- به ازای هر 3 متر عرض سالن باید یک خط آبخوری نصب شود.PH  آبPH آب نشان دهنده میزان یون هیدروژن محلول در آب است. آب مناسب باید کمی اسیدی با PH کمتر از 7 باشد.
معمولا اغلب سموم دارای طعم تلخ می باشند پس مصرف کم جوجه از آبی که تلخ است  یا  PH  آن بالا، طبیعی است و با افزودن سرکه میتوان PH آب را کاهش داد. البته استفاده بیش از حد از اسیدهای آلی سبب کاهش مصرف آب شود.
وجود آهن و منگنز طعم تلخ در آب ایجاد میکند که میتواند باعث کاهش مصرف آب شود.                                            

 کلسیم و منیزیوم باعث افزایش سختی آب میشود و همچنین وجود نیترات نشان دهنده ورود فاضلاب به آب میباشد.
در طی روزهای اول، باکتریها سریع تکثیر پیدا میکنند. سرکه، ترکیبات کلرین، پر اکسید هیدروژن، اسید های آلی، ازون و اشعه UV را میتوان به عنوان ضد عفونی کننده آب مورد استفاده قرار داد.
مدیریت تهویه
جهت تامین هوای سالم و تمیز، خروج گازهای مضر (دی اکسید کربن، آمونیاک، منو اکسید کربن و رطوبت)، خنک کردن سالن و کنترل دما، وجود سیستم تهویه مناسب در مرغداری ضروری است.
در مورد تهویه، 4 عامل باید مورد توجه قرار گیرد: 1- اکسیژن 2- دما 3- رطوبت نسبی         4- سرعت جریان هوا. در 14 روز اول دوره پرورش هدف از تهویه فقط تعویض هوای سالن ها است.
کیفیت هوای مناسب برای پرنده ها:
1- اکسیژن                   بیشتر از 6/19%
2- آمونیاک                  کمتر از  ppm 10
3-    Co                    کمتر از  ppm 10
4-  Co2                    کمتر از  ppm 3000
5- رطوبت                    65-45%
6- ذرات معلق              کمتر از  mg/m3 4/3
عوارض ناشی از آمونیاک زیاد:
آمونیاک در اثر تجزیه اوره در بستر تولید میشود. عوامل موثر در تولید آمونیاک عبارتند از:  تهویه نامناسب، میزان زیاد پروتئین در جیره، بستر با PH بالای 8، نوع آبخوری.
افزایش آمونیاک سبب کاهش وزن گیری جوجه ها، آسیت و افزایش ضریب تبدیل غذایی میشود. همچنین آمونیاک باعث احتقان، توقف حرکت مژکهای تنفسی، آسیب به دستگاه تنفسی و افزایش واکنشهای پس از واکسیناسیون میشود. 

عوارض ناشی از co2 زیاد:

1- فعالیت پرنده کاهش میابد.
2-  احتمال دهیدراسیون زیاد میشود.
3- افزایش وقوع آسیت.
4-  کاهش مصرف دان و کاهش وزن گیری
رطوبت نسبی RH
رطوبت نسبی مقیاسی است برای نشان دادن میزان رطوبت یا بخار آب موجود در هوا و اینکه هوای سالن چه مقدار رطوبت میتواند در خود نگهدارد. در واقع رطوبت نسبی به درصد اشباع آب درهوا در یک دمای معین مربوط میشود. وقتی مقدار معینی از هوا گرم میشود میزان ظرفیت آن جهت نگهداری رطوبت افزایش پیدا میکند. بنابراین با افزایش دمای هوا رطوبت نسبی کاهش     می یابد. با افزایش رطوبت نسبی، توانایی پرنده در دفع حرارت از طریق تبخیر کاهش می یابد. رطوبت نسبی بالا به همراه دمای محیطی بالا میتواند برای پرنده مشکل ساز باشد بخصوص با افزایش سن پرنده این مشکل تشدید میشود.
مدیریت برنامه نور دهی
حداقل شدت نور در هفته اول باید 20 لوکس باشد و به تدریج در طی روزهای 14 تا 21به 5 لوکس رسانده شود. نور باید بطور یکنواخت در سطح جوجه ها پخش شود.
برنامه نوری متناوب 

*************************************

مديريت پرورش

مديريت هواي گرم

دماي محيطي بالا براي جوجه هاي گوشتي كه بصورت صنعتي پرورش مي يابند مي تواند بسيار مخرب باشد . اين اثرات مخرب با توجه به تراكم بالا و نيز پر درآوري ، در سنين بالاتر تشديد مي شود . از سوي ديگر تغييرات ژنتيكي اعمال شده در طيور صنعتي كه منجر به رشد سريع تر آنها شده مي تواند اثرات سوء استرس گرمائي را افزايش دهد . با توجه به اين مسئله كه دماي طبيعي بدن طيور در حدود 41 درجه سانتيگراد است ، در طي استرس گرمائي وادار به تطابق حرارتي با محيط شده و در نتيجه نمي توانند بطور كامل به پتانسيل هاي ژنتيكي خود دست يابند .

واكنش هاي طبيعي جوجه هاي گوشتي در مقابل استرس هاي گرمائي

جوجه هاي گوشتي جهت دستيابي مجدد به توازن حرارتي با محيط اطراف خود در طي استرس هاي گرمائي تغييرات رفتاري و فيزيولوژيك متعددي از خود نشان مي دهند . شايد اولين واكنش جوجه ها به هواي گرم ، كاهش تحرك بدني و ايستادن يا نشستن در كنار ديوارها يا آبخوريها باشد . اولين واكنش فيزيولوژيك جوجه ها به استرس گرمائي ازدياد فعاليت سيستم هاي خنك كننده غير تبخيري در بدن آنها مي باشد . در طي اين روند مسير جريان خون از اندامهاي داخلي مانند كبد ، كليه ها و روده ها به سمت عروق محيطي تغيير مي يابد و پرنده با بازكردن بالها از دست دادن حرارت بدن از اين طريق را تسهيل مي‌كند .

در صورتي كه استرس گرمائي تشديد شود يا به عبارتي ديگر دماي محيط از 30 درجه سانتيگراد بالاتر باشد سيستم هاي خنك كننده تبخيري در بدن جوجه ها فعال مي شود . با توجه به اينكه طيور در سطح پوست خود فاقد غدد عرقي مي باشند تنها راه تبخير آب دهان و مجاري تنفسي خواهد بود . در اين شرايط تعداد تنفس جوجه از 25 بار در دقيقه تا 10 برابر افزايش يافته و به 250 بار در دقيقه مي رسد . از دست دادن حرارت بصورت فوق انرژي زيادي مصرف مي كند بطوريكه تبخير هر ميلي ليتر آب در حدود 540 كالري انرژي مصرف مي نمايد . اين مصرف انرژي بطور مستقيم باعث كاهش راندمان توليد در طي استرس گرمائي خواهد بود .

از سوي ديگر رطوبت محيط اثر نامطلوب بر روي عملكرد اين واكنش در طيور خواهد داشت . به همين دليل‌در‌صورتيكه‌در‌طي استرس گرمائي رطوبت نيز بالا باشد با اثرات مخرب سنگين‌تري مواجه خواهيم شد ‌.

بصورت طبيعي ميزان اسيديته خون توسط ريه ها و كليه ها و از طريق سيستم هاي بازي متعددي كنترل شده و از تغييرات سريع در PH خون جلوگيري مي شود . اما زمانيكه به دليل استرس گرمائي ريتم تنفسي افزايش مي يابد ميزان دي اكسيد كربن خون كاهش يافته و آلكالوز خون ( ازدياد PH خون ) حادث مي شود . از سوي ديگر استرس گرمائي ميزان يونهاي پتاسيم و ساير مواد معدني را در بدن كاهش داده و تغييراتي را در توازن الكتروليت بدن بوجود مي آورد .

جوجه هاي گوشتي در طي استرس گرمائي مصرف دان خود را كاهش مي دهند و اين مسئله بخشي از فرآيند فيزيولوژيك تطابق با استرس گرمائي است . كاهش مصرف دان بالطبع باعث كاهش در يافت مواد لازم براي رشد مي شود اما از سوي ديگر به دليل كاهش انرژي حاصل از متابوليسم مواد غذائي شرايط مساعدتري را جهت تحمل استرس گرمائي فراهم مي آورد .

راهكارهاي مقابله با استرس گرمائي :

روشها و راهكارهاي مقابله با استرس گرمائي در طي 2 مرحله قابل بررسي است :

الف) راهكارها و پيش بيني هاي لازم قبل از شروع گرما

از طريق عايق بندي سقف و نيز ادامه آن حداقل بطول يك متر از طرفين مي توان از ميزان گرماي سالن پرورش كاست .

استفاده از موادي كه نور آفتاب را منعكس مي كنند در سطح بيروني سقف سالن و يا رنگ آميزي آن به رنگ روشن مي تواند از شدت گرماي داخل سالن بكاهد .

با توجه به نقش تهويه مناسب در كنترل استرس گرمائي از صحت كار هواكش هاي سالن اطمينان حاصل نمائيد . در صورت لزوم ، جهت افزايش سرعت هوا در سالن نسبت به تعبيه هواكش هاي كمكي داخل سالن اقدام نمائيد .

در صورت استفاده از سيستم هاي خنك كننده تبخيري مانند پوشال ، قبل از شروع گرما نسبت به تعويض پوشالهاي فرسوده و نيز كنترل سيستم توزيع آب اقدام فرمائيد .

آبخوريهاي اضافي جهت مصرف در زمان استرس گرمائي تهيه نمائيد .

در طي فصلي كه توقع گرماي زيادي داريد از جوجه ريزي با تراكم بالا بپرهيزيد . لازم به ذكر است كه تراكم و تعداد جوجه ريزي تنها بر اساس مساحت سالن انجام نمي شود بلكه عواملي مانند سيستم هاي تهويه سالن ، مديريت و تجهيزات نيز در اين مسئله نقش اساسي دارند .

با توجه به كاهش برداشت دان در طي استرس گرمائي ، شرايط لازم جهت جبران اين مسئله و توزيع مناسب و گسترده‌تر دان در طي ساعات خنك و نيز روشنائي كافي جهت تحريك برداشت دان در شب را فراهم نمائيد

ب) راهكارهاي مقابله با استرس گرمائي در زمان اوج گرما

تهويه بايد به حداكثر برسد تا از اين طريق علاوه بر خنك كردن بدن طيور با استفاده از جريان هوا ، گاز آمونياك و رطوبت و دي اكسيد كربن توليد شده نيز از سالن خارج شود . در شرايطي كه رطوبت محيط زير 70% باشد مي توان از لايه هاي پوشال جهت خنك كردن سالن در پنجره هاي هواده استفاده كرد .همانطور كه گفته شد طيور بطور طبيعي در طي استرس گرمائي ميزان مصرف دان را كاهش مي دهند ، بنابراين طبيعي است كه پرورش دهندگان به دنبال راهكارهائي جهت تحريك مصرف دان در طي استرس گرمائي باشند . به ياد داشته باشيد هر راهكار مديريتي كه مصرف دان را تشديد كرده يا موجب ازدياد فعاليت بدني در طي اوج دوران گرما شود اثرات منفي اقتصادي و توليدي به همراه خواهد داشت زيرا ازدياد مصرف دان توليد حرارت ناشي از متابوليسم را افزايش داده و احتمالاً ميزان تلفات را نيز افزايش خواهد داد . در مقابل توصيه مي شود در طي ساعت اوج گرما طيور را با محروميت از غذا مواجه نموده تا علاوه بر كاهش انرژي متابوليسمي ناشي از هضم و جذب مواد غذائي ، تحرك و فعاليت طيور براي برداشت دان را نيز كاهش داده و با ايجاد آرامش و به حداقل رساندن تحرك بدني انرژي توليد شده از فعاليت عضلاني را نيز به حداقل برسانيم . پيشنهاد مي شود يك ساعت قبل از اوج گرما از طريق بالا بردن دانخوريها يا جمع آوري دان ، مصرف دان را متوقف نمائيد . در نظر داشته باشيد بعد از افت دماي محيط از طريق ازدياد تعداد دانخوريها و استفاده از محركهائي مانند روشنائي مي توان اين كاهش برداشت دان را جبران نمود .

تدارك آب خنك و كافي براي جوجه هائي كه در شرايط استرس گرمائي هستند بسيار ضروري است . در اين رابطه ازدياد تعداد آبخوريها مي تواند بسيار مؤثر باشد . به ياد داشته باشيد طيور در دوران گرما تمايل كمتري به تحرك داشته و بايد آبخوريها در كمترين فاصله از آنها قرار بگيرند . از سوي ديگر با توجه به برهم خوردن توازن الكتروليت ها در طي استرس گرمائي افزودن الكتروليت ها به آب مي تواند مؤثر واقع شود . بعضي از محققان معتقدند دريافت بعضي املاح مانند بي كربنات پتاسيم ، كلريد پتاسيم ، كلريد سديم و كلريد آمونيم از طريق آب مصرفي در شرايط استرس گرمائي مي تواند مفيد باشد .

استرس گرمائي موجب كاهش برداشت دان و در نتيجه كاهش دريافت مواد مغذي در جوجه هاي گوشتي مي شود ، بنابراين غلظت مواد مغذي در دان بايد افزايش يابد . در اين شرايط ازدياد پروتئين جيره رهيافت نامناسبي است اما ميزان انرژي و ساير مواد مغذي جيره بايد افزايش يابد .

ازدياد انرژي از طريق ازدياد ميزان چربي در جيره امكان پذير است . ميزان ويتامين ها و مواد معدني جيره بايد بر اساس حجم دان مصرفي جوجه ها مجدداً محاسبه شود . پروتئين ها در مقايسه با كربوهيدراتها و چربي ها در طي فرآيند متابوليسمي گرماي بيشتري توليد مي كنند ، بنابراين مصرف داني كه اسيد آمينه آن متعادل و مناسب نباشد استرس گرمائي را افزايش خواهد داد . ياد آور مي شويم در اين شرايط بالانس ميزان اسيدهاي آمينه جيره بايد با دقت بسيار انجام شود و در اين رابطه بايد تلاش شود كه جيره با پروتئين كمتر و با استفاده از اسيدهاي آمينه سنتتيك خصوصاً متيونين و ليزين بسته شود . افزودن مواد ضد استرس مانند ويتامين C و بتائين به جيره در طي دوران استرس گرمائي نيز توصيه مي شود .

از سوي ديگر در طي شرايط گرم و مرطوب انتخاب و مصرف ضد كوكسيديوز مناسب در كنار انتخاب و مصرف ضد قارچ هاي افزودني به دان بايد با دقت فراوان انجام گيرد .

 *  *  *  *  *  *  *

مديريت بستر در جوجه‌هاي گوشتي

*          *          *